Het uurwerk bepaalt wanneer de speeltrommel draait. Ieder half uur geeft het uurwerk een signaal via de stangen naar de speeltrommel. De speeltrommel draait één keer lang ( heel uur) en één keer kort (half uur). Na het hele uur geeft de speeltrommel signaal terug via de onderste grijze stang dat de uurslagen kunnen beginnen. Als dit niet is aangezet doet het uurwerk dat zelf. Op het uurwerk zit een stang die nooit gebruikt is maar waarschijnlijk gediend heeft om op het half uur een slag op de luidklok te geven.

Filmpje op youtube

Rode pijl: De pal die het uurslag mechaniek aanstuurt.
Gele pijl: Deze grijze pal is waarschijnlijk om op het half uur één slag op de luidklok te geven

Het rad bij de pijlen draait een keer per uur. De twee nokken bij de rode pijlen geven het signaal aan de speeltrommel. De nok bij de gele pijl activeert het slagmechanisme.

1. gewicht slagmechanisme uurwerk.
2. Gewicht uurwerk.
3. Gewicht speeltrommel.
4. Stang, aangedreven door uurwerk draait 1 keer per uur, drijft de wijzers aan.
5. Kabeltje bedient de hamer van de luidklok.
6. Touw richting katrol boven speeltrommel.

Nu alle onderdelen van het uurwerk zijn gemonteerd moet het worden afgesteld. Vooral het nieuw gegoten kroonwiel moest nog worden aangepast. Na een hele dag pielen kwamen we tot de ontdekking dat een as door eerdere slijtage de vereerde kant werd opgedrukt. Toen het rondsel was omgedraaid was het probleem opgelost. Als het uurwerk loopt draait het grote tandwiel een keer per uur geheel rond. Hierop zijn bij het installeren van de speeltrommel pennen aangebracht die de speeltrommel latten beginnen.

Heel kort filmpje….het uurwerk loopt voor het eerst weer

Dit tandwiel draait één keer per uur. De pennen geven het signaal aan de speeltrommel om te gaan draaien.

Na de bouwvergadering zijn we naar boven gegaan om de vorderingen te bekijken. Eerst de speeltrommel laten draaien, natuurlijk. Het opwindgedeelte van de trommel heeft toch het grote wiel gekregen om het gewicht makkelijk omhoog te draaien. Daarna met zijn allen geholpen om het frame van het uurwerk in elkaar te zetten. Dit zit met spietjes vast maar moet iedere keer los om nieuwe onderdelen er tussen te kunnen zetten. Dan is het even handig als je veel helpende handen hebt.

Het grote wiel dient om gemakkelijk het meer dan 100 kilo wegende gewicht omhoog te kunnen draaien.

Bij zo’n groot uurwerk is het best wel handig als er hulp is om te zorgen dat het niet uit elkaar valt

Simon monteert steeds meer onderdelen.

De speeltrommel draait doordat een gewicht van 100 kg naar beneden zakt. Eén omwenteling van de trommel, een hele uur liedje 3/4 en een half uur liedje 1/4, kost iets meer dan twee meter hoogte van het gewicht. Om dit mogelijk te maken zijn katrollen opgehangen aan de zoldering.

Filmpje speeltrommel test met 100 kg gewicht

De zoldering boven de speeltrommel. 3 katrollen opgehangen.

Via een gat in de vloer, 10 meter boven de speeltrommel komt een hangende katrol.

Gisteravond heb ik de messing plaatjes gemonteerd. Dit zijn de “lichterbekken” . Daar lopen de noten op trommel tegenaan en geven het signaal door via een staaldraad. Toen ik bijna klaar was kwam Simon Laudy met een clubje vrienden van zoon Sander de onderdelen van het uurwerk brengen.

Het lichterbed is voorzien van 40 afstelbare messing plaatjes.

De uurwerkonderdelen zijn nu ook weer in de toren, klaar om in elkaar gezet te worden.

Als commissie assisteren wij ook met zelfwerkzaamheid bij de restauratie. Hier monteer ik de nieuwe messing lichterbekken die zorgen voor optimale afvalgelijkheid van de hamers. (tekst Simon Laudy)